دشتستان بزرگ- سیده فاطمه موسوی*: ایام سوگواری اباعبدالله الحسین (ع) هستیم و با توجه به اینکه کودکان نیز همراه با والدین خود به هیئت های عزاداری و نیز تعزیه خوانی میروند ممکن است سوالاتی درمورد عاشورا و چگونگی شهادت امام حسین(ع) از بزرگترها بپرسند.
حالا مسئله این است که چگونه عاشورا را برای فرزندمان توضیح دهیم که از طرفی دچار اختلالات اضطرابی نشود و از طرف دیگر واقعیت این روز را به آن ها گفته باشیم؟
شما می توانید واقعیت را به فرزندتان بگویید بدون اینکه همه چیز را گفته باشید! درست است که در کربلا فجایع انسانی فراوانی رخ داده و خون های بسیاری ریخته شده است اما اگر بخواهید این مسائل را برای کودک شرح دهید نه تنها او با امام حسین(ع) مأنوس نمیشود بلکه با توجه به اینکه در نهایت این داستان به شهادت امام حسین (ع) و یاران ایشان و نیز پیروزی ظاهری یزیدیان ختم میشود، ممکن است کودک از دشمن امام و یارانش برای خود اَبَر قهرمان بسازد و امام و یارانش را ضعیف انگارد! از طرفی با توجه به قوه تخیل بالای کودکان و به ویژه کودکان زیر ۷ سال، اگر درمورد نحوه دقیق شهادت امام حسین(ع) و یارانش برای او گفته شود ممکن است دچار اختلالات اضطرابی شده و اضطرابش باعث دوری و دلزدگی او از دین و پیشوایان دین شود. پس لازم است بطور صحیح توضیحاتی داده شود.
بهتر است برای توضیح داستان کربلا از بازی های کودکان و مهربانی امام حسین(ع) با آن ها شروع کنید. از دلاوری ها و شجاعت حضرت عباس( ع) و فداکاری های ایشان برای آوردن آب برای بچه ها بگویید. درمورد بازی و مراقبت کردن حضرت سکینه از حضرت علی اصغر، رابطه خوب پدر و دختری امام حسین(ع) با حضرت رقیه، ادب حضرت علی اکبر(ع) در برابر پدر، حمایت حضرت زینب (س) از برادرزاده هایش و سایر درس های زندگی که در رفتار خانوادگی نوه پیامبر (ص) و نیز یاران ایشان بوده است داستان های کوتاه تعریف کنید. برای شهادت آن ها نیز تنها به گفتن اینکه شجاعانه جنگیدند و در نهایت آدم های بد و بدجنس آن ها را به شهادت رساندند، بسنده کنید و از ذکر جزئیات بپرهیزید. برای آشنایی بیشتر کودکانتان میتوانید نام این آدم های بد را هم به او بگویید ولی هیچ وقت درمورد بریدن سر، قطعی دست و پا، تیر خوردن به گلو، دریده شدن بدن با شمشیر، تازیانه بر بدن اسرا و… چیزی به آن ها نگویید.
اگر تصمیم دارید فرزندتان را به مراسم تعزیه خوانی ببرید، پیش از رفتن درمورد وقایع تعزیه در او ایجاد آمادگی کنید تا هم دچار اختلالات اضطرابی نشود و هم برداشت معکوس از مفهوم تعزیه نداشته باشد. ضمنا لازم است از بردن کودکان به مراسم روضه خوانی که همه ی وقایع را با جزییات در روضه مطرح می‌کنند و گریه و شیون در آن زیاد است خودداری نموده و در عوض او را به مراسمات سینه زنی و… ببرید.
همچنین بهتر است فلسفه عاشورا و هدف قیام امام حسین (ع) که ظلم ستیزی، نپذیرفتن خواری و ذلت در برابر شهادت، امربه معروف و نهی از منکر بود نیز در قالب کلمات کودکانه مانند: « آدم های خوب، آدم های بد، ظلم کردن، ایستادگی و شجاعت، فداکاری، انجام کارهای خوب، عزاداری و پوشیدن لباس مشکی برای یادآوری و زنده نگه داشتن نام انسان های خوب و نیز تشکر کردن همیشگی از آن ها و…» برای کودک گفته شود.
برای کودکان ۱۲ سال به بالا که در آستانه نوجوانی هستند با توجه به میزان رشد بلوغ عاطفی و هیجانی، افزایش رشد شناختی و نیز میزان آگاهی وی میتوانید بصورت بازتر توضیحاتی را ارائه دهید. همچنین در پاسخ به هر سوال کودک درمورد عاشورا، ابتدا از او بپرسید:« خودت چی فکر میکنی؟!» چون ممکن است صحنه ای را در تعزیه دیده و یا در مراسم چیزی را شنیده باشد پس بهتر است از میزان آگاهی او مطلع شوید و سپس توضیحات لازم را ارائه دهید.

*روانشناس بالینی کودک و نوجوان
رزرو نوبت: ۰۹۹۱۳۲۹۵۷۴۰