دشتستان بزرگ- هادی پاپری*: اگر در دعاوی حقوقی شما به هر دلیل قصد تقدیم دادخواست به مراجع قضایی یا شبه قضایی را داشته باشید، اذعان می دارد که در مقابل دادخواست، مفهومی به نام درخواست نیز وجود دارد که متفاوت از دادخواست تقدیمی است.

درخواست در خصوص امور غیرترافعی است ولی دادخواست برای دعاوی ترافعی است یعنی دادخواست برای حل و فصل یک مرافعه است اما درخواست این گونه نیست.
دادخواست الزاماً باید در فرم مخصوص چاپی تقدیم شود ولی تنظیم درخواست چنین نیست. درخواست در واقع خواسته ای از مرجع قضایی یا شبه قضایی است که خیلی از مراحل و شرایط تقدیم دادخواست را ندارد و نیازی به تحریر و تسطیر آن در فرمهای مخصوص چاپی نیست.
هر دادخواستی نوعی درخواست هم هست ولی عکس آن صادق نیست. به طور کلی درخواست هایی که به مراجع قضایی یا شوراهای حل اختلاف تقدیم می شوند، باید حتماً در فرم چاپی مخصوص باشند و بعضی دیگر لازم نیست در فرم مخصوص چاپی باشند، دسته دوم را به اصطلاح درخواست گویند. درخواست هایی که به تقدیم دادخواست نیاز ندارند، عبارتند از:
درخواست تأمین دلیل
درخواست تأمین خواسته
درخواست صدور گواهی انحصار وراثت
درخواست مهر و موم ترکه
درخواست تحریر ترکه
درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش
درخواست صدور گواهی صلح و سازش یا صدور گواهی گزارش اصلاحی
درخواست تأخیر اجرای حکم
درخواست صدور حکم به بطلان رأی داور
درخواست هزینه ایاب و ذهاب به مراجع قضایی و جبران خسارت حاصله از آن از جانب شاهدان
درخواست صدور حکم حجر و تعیین قیّم
درخواست تقسیم ترکه یا ارث
از جمله درخواست هایی هستند که مراجع قضایی و شبه قضایی به آن رسیدگی می کنند و اصولاً ماهیت آن شکایت یا طرح دعوا نیست.

ارکان دادخواست:

رکن اول دادخواست: خواهان
خواهان دعوی اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که از مراجع قضایی یا شبه قضایی، تقاضای رسیدگی به موضوع حقوقی له خود و علیه دیگری می نمایند.

رکن دوم دادخواست: خوانده
خوانده یا مدعی علیه، شخصی است که دعوی به طرفیت ایشان تقدیم مرجع قضایی یا شبه قضایی (شورای حل اختلاف) گردیده است. به عبارت دیگر خوانده شخص حقیقی یا حقوقی است که ادعایی علیه او اقامه شود.

رکن سوم دادخواست: خواسته یا موضوع دعوی
خواسته دعاوی، آن موضوعی است که مدعی (خواهان) از دادگاه تقاضا می نماید.
به عبارت دیگر، خواهان آن موضوعی را که در مرافعات و امور حسبی از دادگاه مطالبه نموده را اصطلاحاً خواستهٔ دعوی می نامند.

رکن چهارم دادخواست: تمبر و هزینه دادرسی
تعریف و مفهوم هزینه دادرسی، عبارت از هزینه اوراقی که به مراجع قضایی و شوراهای حل اختلاف تقدیم می شود، به اضافه هزینه قرار و احکام، در واقع هزینه های رسیدگی به موضوع دعاوی است.
بهای اوراق دادخواست، اظهارنامه، اوراق اجرائیه احکام دادگاه ها و هیاتهای حل اختلاف، هزینه دادرسی مرحله بدوی رسیدگی، هزینه دادرسی مرحله تجدیدنظر خواهی، هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی و درخواست تأمین دلیل و تأمین خواسته در تمامی مراجع قضایی، هزینه اجرای موقت احکام، هزینه تطبیق اوراق با اصل آنها در دفاتر دادگاه ها و دیگر مراجع قضایی، هزینه ابلاغ اظهارنامه و واخواست نامه، هزینه اجرای احکام تخلیه از جمله هزینه های دادرسی است که در قانون تصریح شده و مشخص است.

رکن پنجم: شرح دادخواست
شرح دعاوی و دلایل و پیوست های آن در مورد خواسته دعوی، شرح دادخواست نامیده می شود.
بدین ترتیب با تنظیم دادخواست و تکمیل آن به صورت دقیق، دعوی در مراجع قضایی یا شبه قضایی مطرح می شود سپس در مراحل رسیدگی قرار می گیرد.

*مــدرس دانشگاه