دشتستان بزرگ- سیده فاطمه موسوی*: اینکه بتوانید فرزند با اعتماد به نفسی پرورش دهید پیش از هرچیز باید تعریف دقیقی از اعتماد به نفس داشته باشید.

ابتدا تفاوت بین عزت نفس و اعتماد به نفس را تشریح میکنیم، عزت نفس یعنی احساس ارزشمندی نسبت به خود؛ یعنی اینکه من چقدر احساس باارزش بودن میکنم، چقدر خودم را بی قید و شرط دوست دارم و به خودم احترام میگذارم.

اعتماد به نفس یعنی اینکه من در زمینه ای خاص چه اندازه توانایی دارم؛ هرچقدر توانایی من در زمینه ای بالاتر باشد، اعتماد به نفس بالاتری در آن زمینه دارم. پس نمیتوان بطور کلی گفت فلانی اعتماد به نفس بالا یا پایین دارد بلکه میتوانیم بگوییم مثلا فلانی در زمینه نقاشی، فن بیان، کارهای فنی و… توانمند و با اعتماد به نفس است.

گمان میکنم با این مقدمه متوجه شده اید که اگر توانایی و استعداد فرزندتان را شناسایی کرده و آن را تقویت کنید میتوانید اعتماد به نفسش را هم افزایش دهید.

افزایش اعتماد به نفس در هر زمینه ای تأثیر مستقیم روی عزت نفس دارد و باعث افزایش عزت نفس نیز میشود.

هنگامی که فرزندتان صحبت میکند، نقاشی می‌کشد، درس میخواند و یا کار دیگری را انجام میدهد و شما نقاط مثبت کاری که انجام داده را می‌بینید و او را تشویق میکنید در واقع درحال افزایش اعتماد به نفس او هستید اما هنگامی که مثلا  بین یک املای یک صفحه ای شما ابتدا کلمه ای که اشتباه کرده را می‌بینید، نقاشی که کشیده فقط قسمتی که از خط بیرون زده را میبینید، کلاس ورزشی که میرود قبول نشدنش برای مسابقات را می‌بینید و یا متاسفانه صحبت کردن و اظهار نظر او را در جمع نادیده گرفته و مسخره میکنید در واقع اعتماد به نفسش را هدف قرار داده و خرد میکنید.

همه چیز به سبک فرزندپروری شما و نیز سطح توقعی که از فرزندتان دارید بستگی دارد!

والدینی که همه نیاز های کودک را برآورده میکنند و به او اجازه آزمون و خطا نمیدهند، در واقع مانع مستقل شدن کودک شده و این امر موجب میشود کودک نتواند نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کند در نتیجه اعتماد به نفس وی پایین خواهد بود.

والدینی که بسیار پرتوقع و کمال گرا هستند و انتظار دارند همیشه فرزندشان بدرخشد و یا کاری که آن ها دوست دارند را انجام دهد، کلاس آموزشی که آن ها میخواهند را برود، رشته ای که آن ها دوست دارند را انتخاب کند و در همه زمینه ها نیز از او انتظار موفقیت بی چون و چرا دارند، در واقع دنیایی سیاه و سفید را به فرزند خود نشان میدهند. این کودکان یاد میگیرند که هیچ چیز خاکستری وجود ندارد! یعنی یا باید بهترین باشند تا برایشان موفقیت محسوب شود و یا اگر حتی یک پله پایین تر از موفقیت باشند یعنی با شکست کامل مواجه شده اند! در نتیجه اعتماد به نفس خود در هر زمینه ای را مشروط به موفقیت تام در آن زمینه می‌بینند.

در این میان والدین بی تفاوتی نیز دیده می شوند که فرزند را به حال خود رها می‌کنند یعنی نه تشویق و نه تنبیهی از سوی آن ها برای کودک صورت نمیگیرد! کلام معمول اینجور والدین این است که: «بچه خودش بزرگ میشه!» توانایی و استعداد این بچه ها معمولا بر اثر بی تفاوتی والدین سرکوب شده و حتی در برقراری ارتباط و روابط اجتماعی نیز اعتماد به نفس پایینی دارند که سبب پایین آمدن عزت نفس آن ها نیز خواهد شد.

در این میان والدین میانه رویی هم وجود دارند که به موقع تشویق و تنبیه میکنند، دوست داشتن بی قید و شرط خود را به کودک نشان میدهند، به او حق انتخاب می‌دهند، به دور از هرگونه سرزنش و تحقیری به او اجازه اشتباه کردن و آزمون و خطا می‌دهد، از کودک برای حل مشکلاتش راه حل میخواهند و حلرمسئله را به او آموزش میدهند، توانایی کودک را با زیر نظر گرفتن علایق و پیشرفت هایش شناسایی میکنند و به تقویت هرچه بیشتر توانایی های وی میپردازند تا اعتماد به نفس فرزندشان را بالا ببرند. این گونه والدین بی شک فرزندانی قدرتمند، با جرأت و با اعتماد به نفس بالا پرورش میدهند.

بنابراین توصیه کلی این است که از تحقیر، سرزنش و مقایسه کودک با دیگران خودداری کرده و تنها او را با خودش و پیشرفت هایش مقایسه کنید. روش های صحیح تشویق و تنبیه را بیاموزید و از روش های نامناسب برای تنبیه و یا باج دادن برای تشویق خود را فرمایید. شنونده خوبی برای صحبت های فرزندتان باشید و ارتباط خود با فرزندتان را تقویت نمایید.

*روانشناس بالینی کودک و نوجوان

رزرو نوبت: ۰۹۹۱۳۲۹۵۷۴۰