دشتستان بزرگ- سیده فاطمه موسوی*: عملکرد مغز انسان شامل مجموعه ای از توانایی های شناختی مانند حافظه، استدلال، تمرکز، تصور، خلاقیت و شهود است که تحت تأثیر یکدیگر قرار دارند بنابراین اگر یکی از آن ها را بهبود ببخشید بقیه نیز بهتر خواهند شد اما بهتر است بدانید پایه و اساس همه ی این عملکرد ها دقت و تمرکز است که قدرتی فوق العاده دارد؛ مثل زمانی که با یک ذره بین نور خورشید را بر نقطه ای متمرکز میکنید؛ در این صورت همان نوری که در حالت پراکنده گرم کننده و لذت بخش بود در حالت متمرکز با قدرت فوق العاده خود سبب آتش سوزی در آن نقطه خواهد شد و این قدرت بالای تمرکز، یکی از عملکردهای اجرایی مغز را میرساند.
برخلاف تصور عوام، توجه و تمرکز با هم فرق دارند؛ اطراف شما عوامل و محرک های بسیاری وجود دارند که نیازی نیست همه آنها را جهت تجزیه و تحلیل به مغز خود منتقل کنید. در واقع توجه سبب میشود شما یک رفتار، اتفاق یا محرک خاص را به مغز منتقل کنید‌. تمرکز یک توانایی ذهنی است که سبب می‌شود تمام توجه را بر بررسی یک موضوع خاص بگذارید به طوری که عوامل دیگر باعث حواس پرتی شما نشوند.
عدم تمرکز وابسته به محیط و شخصیت افراد است و جز در برخی اختلالات، کاملا قابل حل است.
اگر شما بتوانید به چیزهای کوچک اطراف توجه نکنید و کل توجه خود را بر موضوع خاصی متمرکز کنید، در پیشرفت آن کار تأثیر بسزایی خواهد داشت.
فواید داشتن مهارت تمرکز:
_کیفیت بهتر کار: هنگامی که شما تنها بر کار خاصی تمرکز کنید، مغز توانایی بیشتری جهت پردازش‌ و سازماندهی آن کار خواهد داشت در نتیجه به نتیجه بهتری در آن زمینه خواهید رسید.
_بهره وری بالاتر: هنگاهی که شما تنها بر یک کار تمرکز کنبد خیلی سریعتر میتوانید آن را انجام دهید بنابراین به بهره وری بالاتری خواهید رسید.
_رشد خلاقیت: تمرکز بر یک کار باعث میشود ایده های بیشتری در آن زمینه به ذهنتان برسد و حتی بر تقویت حافظه بلندمدت موثر خواهد بود.
_کاهش استرس: هنگامی که شما تنها بر یک کار متمرکز میشوید، میتوانید آن را به موقع و در اسرع وقت انجام داده و با تلاش کمتری به هدف خود برسید. در نتیجه به کاهش استرس کمک بسیاری خواهد کرد.
_خوشحالی پیشرفته: جای تعجب نیست که ذهن متمرکز با فوایدی که گفته شد یک ذهن خوشحال و آرام است و به شما این اجازه را میدهد که پرانرژی و شاداب باشید.
راهکارهای بسیاری جهت افزایش دقت و تمرکز وجود دارد، اما همه آنها زمانی اثربخش خواهند بود که شما تمرینات را بطور منظم و مستمر انجام دهید و شاید برای این کار لازم باشد یک نفر را در کنار خود داشته باشید تا این مسئله را به شما یادآور شود.
راه های افزایش تمرکز:
۱. حضور منظم در پارک ها: تحقیقات نشان میدهد حضور منظم در پارک ها و فضای سبز و توجه به محیط، بین ۱۵ تا ۲۰ درصد میتواند به افزایش تمرکز در کودکان و بزرگسالان کمک کند.
۲. سر خود را خلوت کنید: سعی کنید تا حد ممکن سر خود را خلوت کنید و از پذیرش همزمان چند کار خودداری نمایید، شما سوپرمن نیستید! هر انسانی ظرفیتی دارد و انجام چند کار همزمان کیفیت نتایج را پایین می آورد.
۳. ورزش کنید: با ورزش سلول های عصبی مغز رشد و بهبود می یابد درنتیجه ورزش میتواند روی بهبود عملکرد حافظه و توجه شما مؤثر باشد.
۴_ یوگا و مراقبه: مراقبه روشی آسان برای افزایش تمرکز است. یوگا نیز با بهبود عملکرد مغز کاری شبیه مراقبه و حتی بهتر از آن خواهد داشت.
۵. برنامه ریزی کنید: با نوشتن لیستی از وظایف روزانه و اولویت بندی آنها میتوانید تمرکز بیشتری روی کارهای مهم داشته باشید.
۶. نوشیدنی های کافئین دار: نوشیدنی های کافئین دار مانند قهوه میتواند تا حدودی باعث افزایش تمرکز شود اما مصرف بیش از حد آن نتیجه عکس خواهد داشت.
۷. بی وقفه کار نکنید: هنگامی که مشغول انجام کاری هستید در فواصل زمانی مشخص به خودتان استراحت دهید. به قدم زدن، حرکات کششی و یا گوش دادن به موسیقی بپردازید.
۸. تمرین دادن مغز: مطالعه، حفظ کردن شعرهای زیبا و بازی های فکری، میتواند مغز را تقویت کند. مغز مانند ماهیچه های دیگر نیاز به تقویت دارد، هرچه از آن بیشتر کار بکشید قوی تر میشوید. بنابراین با ورزش کارایی خود را افزایش دهید.
۹. کم کردن محرک های بیرونی: کارهایی که نیاز به تمرکز دارند باید در محیطی آرام و بدون محرک های اضافی انجام شوند تا کارایی بیشتری داشته باشد.
۱۰. خواب خوب: ۷ تا ۸ ساعت خواب از ساعات ۲۱ تا ۹ صبح، به عملکرد بهتر مغز کمک میکند.
۱۱. پرهیز از تنوع زیاد: سعی کنید تا میتوانید مکان ثابتی را برای انجام کارهایی که نیاز به تمرکز بالا دارد، انتخاب کنید. تنوع تا زمانی خوب است که عملکرد ذهنی شما را کاهش ندهد.
اگر با وجود انجام تکنیک های بالا باز هم مشکل دقت و تمرکز دارید بهتر است به یک روانشناس مراجعه کنید، چون ممکن است دچار یکی از اختلالات افسردگی، اضطرابی و… شده باشید. همچنین کمبود دقت و تمرکز در کودکان میتواند از نشانه های اختلال بیش فعالی و نقض توجه، اختلالات یادگیری، اضطرابی و… باشد.

*کارشناس ارشد روانشناسی بالینی کودک و نوجوان