دشتستان بزرگ- هادی پاپری*: اراضـی مـوات زمـین هایی هسـتند که عمـران و آبـادی در آنـها نیست و مـرجع تـشخیص اراضی مـوات کمیسـیون مـاده ۱۲ قـانون زمیـن شهـری مـی باشـد.

زمیـن مـوات چیـست؟

زمـین مـوات از دیـدگاه حـقوقی و دو قـانون حـاکم بر اراضی مـوات، اینـگونه تعـریف شـده اسـت؛
مـاده ۳ قـانون زمیـن شـهری:
اراضی مـوات شهـری زمیـن هایی است که سـابقه عمـران و احـیاء را نداشـته باشـد.

مـاده ۲۷ قـانون مـدنی؛
زمـین هایی که معـطل افـتاده و آبـادی و کشـت و زرع در آنـها نباشـد.

کدام قـانون بر اراضـی مـوات حـاکم است؟
قـانون زمـین شـهری مصـوب ۱۳۶۶/۶/۲۲ در حـال حاضـر بر اراضـی واقـع در محـدوده قانـونی و حـریم استـحفاظی شـهرها و شهـرکها و قـانون مـرجـع تشخـیص اراضـی مـوات و ابـطال سـند مـصوب ۱۳۶۵/۹/۳۰ بر اراضـی خـارج از محدوده قـانونی و حـریم استحـفاظی شـهرها حـاکم می باشنـد.
لازم به ذکر اسـت که مـاده ۹ قـانون زمیـن شـهری و تبـصره هـای ذیـل آن به علـت اجـرای آزمایشـی آن به مـدت ۵ سـال خـود به خـود لازم الاجراء نیسـتند.

کدام مرجع برای تشخیص اراضی موات از سایر اراضی صالح است؟

۱) کمیسـیون مـاده ۱۲ قـانون زمـین شـهری
۲) هیئت هـفت نـفره واگذاری زمیـن

کمیسیون ماده ۱۲
به اسـتناد مـاده ۱۲ قـانون زمیـن شـهری تشـخیص عمران و احیاء و تعیین زمـین دایـر و تمییز بایـر از مـوات را به عـهده وزارت مسـکن و شـهرسـازی گذاشـته که بـه موجـب دسـتورالعمل صـادره از وزارت مـسکن و شـهرسـازی مـصوب ۱۳۶۷/۵/۲ تشخـیص عـمران و تعـیین نـوع زمـین به عهـده کمیـسیونی مـوصـوف به کمیـسیون مـاده ۱۲ محـول شـده اسـت.

اعضـای تشکـیل دهنده کمیسـیون ماده ۱۲
کمیسـیون متـشکل از سـه نفر از نماینـدگان وزارت مـسکن و شهـرسـازی که با حـکم وزیـر مسـکن تشـکیل مـی گردد.

وظایف دبـیرخانه کمیـسیون مـاده ۱۲ چیسـت؟
وصـول استـعلام ادارات دولتـی ذیربط و پاسـخ به اسـتعلامات مـذکور در خصـوص نـوع زمیـن

بـررسی وضـعیت مـورد استعـلام از لحاظ بلامـانع بـودن طـرح در کمیـسیون

تکمـیل پـرونده و ارجـاع آن به کمیسـیون

جـمع آوری آراء کمیـسیون و ابـلاغ آنها به مـالکـین یا درج در روزنامـه کثیـر الانتشار

ارسـال یک نسخـه از آراء صـادره به اداره کل زمیـن شـهری اسـتان

تهـیه آمـار از فعالیـتهای کمیـسیون

جمـع آوری مـدارک لازم جهـت دفـاع در محـاکم

*کدام اراضـی نمی توانـند در کمیسـیون مـاده ۱۲ قـانون زمـین شـهری مطـرح شـوند؟*

۱) اراضی متـعلق به شهـرداری ها و شرکـتهای وابسـته به شهـرداری

۲) اراضـی دارای گواهی عـمران

۳) اراضی متعلق به دولـت

نحوه رسـیدگی کمیسیون مـاده ۱۲ قـانون زمیـن شهـری
کمیسـیون پـس از بازدیـد از محل وقـوع ملک، تحقـیقات لازم از معمـرین و معتمـدین محلی، استـماع دفاع مالکین و وکیل آنها، بررسی اسنـاد موجـود در پرونـده و تطبـیق کروکی با نقشـه هوایی، با اکـثریت اعضاء اقـدام به صـدور رای می نمایند.

آیا آراء صادره از کمیسـیون ماده ۱۲ قطعـی است؟
آراء صادره از کمیسـیون قابلـیت اعتـراض دارد. مـرجع صالح رسیـدگی به اعـتراض دادگاه عمومی محل وقوع زمیـن است و مهلت اعتراض از تـاریخ اعلام رای سـه ماه تعیین شـده است.

چه کـسانی می توان ند به رای صادره از کمیـسیون مـاده ۱۲ قانون زمیـن شهـری اعتـراض نماینـد؟

دارنـدگان اسـناد عادی:
دارندگان اسـناد عادی قبـل از اعتـراض به رای صادره به خواسـته ابطال رای کمیـسیون ابتدائاً باید دادخواستی به طرفیت وزارت مسکن و شهرسازی به خواسـته تأیید صحت تاریخ تنظیم سنـد عادی و نیز صحت معامله تقدیم دادگاه عـمومی کرده و در این مـورد حکـم اخذ نماینـد.

دارندگان اسـناد رسمـی:
برخلاف دارندگان اسنـاد عادی، دارندگان اس ناد رسمی به لحاظ رسمـیت داشـتن مالکیت آنها مسـتقیماً می توانند به رای کمیسیون در دادگاه عمومـی مـحل وقوع مـلک اعتـراض نمایـند.

هیـئت هفـت نفره واگـذاری؛

هیئت هفـت نفره واگذاری چیسـت؟
اراضی مـوات خارج از محدوده قانونی شـهرها تـحت شـمول قانـون مـرجع تشخیص اراضی موات و ابطال سـند مصوب ۱۳۶۵/۹/۳۰ می باشد که به موجـب این قـانون مرجع تشخیص اراضی موات خارج از مـحدوده قانونی شـهرها به عهده هیئت هفـت نفره واگـذاری می باشد.

اعضای تشـکیل دهنده هیئت هـفت نفره؛
دو نفر نماینـده وزارت کـشاورزی
یک نفر نماینده جـهاد کشـاورزی
یک نفـر حاکم شـرع
نماینـده وزارت کـشور
دو نفر عضـو متغـیر که مـورد اعتـماد اهـالی مـحل باشنـد.
هیئـت با حـضور حـداقل ۴ نفر رسـمیت می یـابد و رای اکـثریت با حـداقل ۳ نفر مـلاک عمل خـواهد بـود و یکی از آنـها باید حـاکم شـرع باشـد.

وظایف هیئت ۷ نفره واگذاری چیست؟
۱) حل و فصـل قضـایای مـورد نـزاع مربوط به اجـرای قـانون تشـخیص اراضی مـوات
۲) واگذاری زمـین
۳) تشـخیص صلاحـیت و مـیزان اسـتفاده از وام و امکانات کـشاورزی در طول اجـرای ایـن قـانون
لازم به ذکر اسـت که این هیـئت تا سال ۱۳۶۹ فعالیـت می کرده است در سال ۱۳۷۰ دو سـازمان امـور اراضی و هیئت نفره با هم ادغام شـدند و سـازمان امـور اراضی که متولی زمین در وزارت کـشاورزی است تشـکیل شـد.

*مدرس دانشگاه