دشتستان بزدگ-هادی پاپری*: تخلفات ساختمانی در چه مرجعی رسیدگی می شود؟

برابر ماده ۱۰۰ قانون شهرداری ها مالکان املاک و اراضی که در محدوده شهر یا حریم آن واقع شده اند، باید قبل از هر اقدامی برای ساخت و ساز (احداث اعیانی) از شهرداری پروانه کار ساختمانی اخذ نمایند. در صورتی که بنایی بدون گرفتن مجوز ساخت از شهرداری احداث گردد رای که کمیسیون ماده ۱۰۰ صادر می نماید به دو حالت می باشد:
۱) اگر ساخت و ساز بدون رعایت اصول فنی و بهداشتی و شهرسازی باشد، کمیسیون موظف است حکم به تخریب بنا بدهد.
۲) اگر ساخت و ساز بدون گرفتن مجوز از‌ شهرداری باشد، ولی اصول فنی و بهداشتی و شهرسازی در آن رعایت شده باشد، کمیسیون می تواند حکم به تخریب یا پرداخت جریمه صادر کند.

در خصوص اضافه‌ بنا که زائد بر مساحت درج‌ شده در پروانه کار ساختمانی واقع شده و در محدوده استفاده از اراضی است، کمیسیون ماده ۱۰۰ می‌تواند در صورت عدم‌ ضرورت، قلع اضافه‌ بنا را با عنایت به موقعیت ملک از نظر مکانی، رأی به اخذ جریمه متناسب با نوع استفاده از فضای ایجاد شده و نوع ساختمان از نظر مصالح مصرفی صادر و شهرداری را ملکف به وصول جریمه کند و در صورتی که شخص جریمه‌ شده از پرداخت جریمه خودداری نماید، شهرداری را ملکف نماید با ارجاع مجدد پرونده به کمیسیون ماده ۱۰۰ صدور رأی تخریب را تقاضا کند که کمیسیون ماده ۱۰۰ در این مورد نسبت به صدور رأی تخریب اقدام مقتضی را به عمل خواهد آورد.

تخلفات ساختمانی عدم احداث پارکینگ در کمیسیون ماده ۱۰۰

در خصوص عدم احداث پارکینگ یا غیر قابل استفاده بودن پارکینگ احداثی و همچنین عدم امکان برای اصلاح آن، کمیسیون ماده ۱۰۰ می‌تواند با توجه به موقعیت ملک و نیز نوع استفاده از فضای پارکینگ، رأی به اخذ جریمه صادر کند، اما اگر تبدیل مجدد فضا به پارکینگ امکان‌ پذیر باشد، کمیسیون ماده ۱۰۰ نمی‌تواند رأی به اخذ جریمه صادر کند.

تخلفات ساختمانی تجاوز به معابر شهر و عدم رعایت اصول فنی:

در خصوص تجاوز به معابر شهری، مالک موظف است در هنگام نوسازی بر اساس پروانه کار ساختمانی و طرح‌های مصوب، موارد اصلاحی را رعایت کرده و در صورتی که برخلاف پروانه ساختمانی یا بدون پروانه، تجاوزی در این مورد صورت پذیرد، شهرداری در این مورد مکلف است از ادامه عملیات ساختمانی جلوگیری و پرونده را به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارجاع نماید.

تخلفات ساختمانی مهندس ناظر در کمیسیون ماده ۱۰۰

در خصوص مهندس ناظر ساختمانی باید اذعان داشت: مهندسین ناظر مکلفند نسبت به عملیات اجرایی ساختمان‌هایی که با مسئولیت آن‌ها در حال احداث می باشد از لحاظ درستی موارد ساختمانی با مشخصه‌های درج‌ شده در پروانه کار صادره از طرف شهرداری و نقشه‌های ساختمانی و دیگر موارد به صورت منظم و مستمر نظارت داشته و در پایان کار درستی احداث بنای ساختمان با پروانه و نقشه‌ها و دیگر موارد را گواهی و تائید نمایند و چنانچه مهندسین ناظر برخلاف واقع اقدام به صدور گواهی کنند یا اینکه تخلفات موجود در ساختمان را به‌ موقع به شهرداری اعلام نکنند و نتیجتاً موضوع منتهی به طرح در کمیسیون ماده ۱۰۰ شود و مطابق با تبصره یک ماده ۱۰۰ قانون شهرداری منجر به صدور رأی به جریمه یا تخریب ساختمانی شود، شهرداری مکلف است مراتب را به سازمان نظام‌ مهندسی اعلام کند.

تخلفات ساختمانی در زمان احداث بنا مغایر با کاربری:

در خصوص شهرداری‌ها، در شهر‌هایی که نقشه جامع شهر تهیه و تنظیم شده است، آن‌ها مکلفند مطابق قواعد و ضوابط مذکور در پروانه کار ساختمانی، نوع استفاده از ساختمان را قید و در صورتی که برخلاف موارد درج‌ شده در پروانه کار ساختمانی، در منطقه غیرتجاری، محل کسب یا پیشه یا تجارت ساخته شود، شهرداری مورد را در کمیسیون ماده ۱۰۰ مطرح نماید و کمیسیون ماده ۱۰۰ در صورت احراز تخلف مالک یا مستأجر، با تعیین مهلتی مناسب که نباید از ۲ ماه تجاوز کند، در مورد تعطیلی محل کسب یا پیشه یا تجارت ظرف مدت یک ماه اتخاذ تصمیم کند.

تخلفات ساختمانی عدم استحکام بنا در کمیسیون ماده ۱۰۰

در خصوص عدم استحکام بنا از لحاظ فنی، کمیسیون ماده ۱۰۰ رأی به رفع نقص در یک دوره زمانی خاص می‌دهد و اگر سازه از لحاظ فنی قابل تحکیم و مقاوم‌سازی نباشد یا مالک در زمان تعیین‌ شده نسبت به مقاوم‌ سازی آن اقدامات لازم را به عمل نیاورد، کمیسیون ماده ۱۰۰ رأی به قلع و قمع بنا صادر می‌کند که رأی صادره به اجراء گذاشته می‌شود و کمیسیون ماده ۱۰۰ نمی‌تواند در چنین مواردی با صدور رأی نسبت به جریمه، موجبات وجود ساختمانی غیر مستحکم که موجب خطر است را فراهم کند و چنانچه در مورد گزارش عدم استحکام بنا فیمابین شهرداری و مالک اختلاف حاصل شود یا در زمانی که مهندس ناظر گزارش شهرداری مبنی بر عدم استحکام بنا را قبول نداشته باشد، مراتب به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می‌شود.

مرجع رسیدگی به اعتراض اشخاص در خصوص رای کمیسیون ماده ۱۰۰

در خصوص آرای اصداری از کمیسیون ماده ۱۰۰ قانون شهرداریها، هرگاه شهرداری یا مالک یا قائم‌ مقام آنان از تاریخ ابلاغ رای ظرف ۱۰ روز نسبت به رأی کمیسیون اعتراض نمایند، مرجع رسیدگی به اعتراض رأی، کمیسیون دیگر ماده ۱۰۰ خواهد بود که اعضای آن غیر از افرادی هستند که در صدور رأی قبلی شرکت داشته‌اند. رأی این کمیسیون قطعی است، اما در هر حال رأی قطعی کمیسیون ماده ۱۰۰ قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری است.
*مـــدرس دانشگاه: هـــادی پــاپــــری