دشتستان بزرگ- سیده فاطمه موسوی*: همراه با پسر ۵ ساله اش وارد اتاق درمان شد، هنوز ننشسته بود که شروع کرد به گله و شکایت:« دیگه کلافم کرده، رفتارش برام قابل تحمل نیست، از دیوار صاف بالا میره، تنهایی مهدکودک نمیره، منم یه مدت رفتم پیشش چندبارم تنهاش گذاشتم و یواشکی رفتم ولی فایده نداشت، فقط سروصدا داره وگرنه ترسو و بی عرضه است، نمیتونه از خودش دفاع کنه، خجالتیِ ولی تو خونه خودمو اذیت می‌کنه….»
با لبخند به صورت معصوم پسرش نگاه کردم و سعی کردم حس اعتمادم رو بهش نشون بدم.
رو کردم سمت مادرش و گفتم: « می‌دونم حرفای زیادی برای گفتن دارین ولی بهتره اول با شما و پسرتون آشنا بشم، خب اسم پسرمون چیه؟»
بلافاصله مادرش گفت« اسمش آرش… اسمتو به خاله بگو، خجالت نکش بگو… خانم دکتر من که گفتم پسرم خجالتی و با کسی حرف نمیزنه…» ( از اسم مستعار و فرضی استفاده شده است.)
…
هنگامی که به فرزندتان برچسبی میزنید باید منتظر باشید که وی متناسب با آن برچسب رفتار کند مثلا وقتی میگویید فرزندم خجالتی است پس کمرویی را در رفتارش خواهید دید یا وقتی میگویید فرزندم بیش فعال است، هر حرکت کوچک فرزندتان در نظر خودتان و دیگران بیش فعالی به حساب می آید و در نتیجه نمیتوانید رفتارهای کودک را واقع بینانه رصد کنید.
یکی دیگر از عوارض برچسب زدن، سرزنش و تحقیر کودک است :« تو خجالتی هستی و نمیتونی با بقیه دوست بشی، دوستت رو ببین چقدر خوب به بقیه سلام می‌کنه و…» که این موارد عزت نفس و اعتماد به نفس وی را زیر سوال برده و روز به روز گوشه گیرتر یا پرخاشگرتر میشود.
برچسب زدن سبب میشود اطرافیان و نیز پدر و مادر دیدگاه منفی نسبت به کودک پیدا کرده که این خود روند درمان را هم مختل میکند چرا که پیشرفت های کودک و تغییرات رفتار او کمتر به چشم می آید، پدر و مادر تغییرات کوچک و رفتارهای درست اگر تمام و کمال نباشد را تشویق نمی‌کنند و رفتارهای نادرست هرچند کوچک باشد را نادیده نمیگیرند و ناخواسته به رفتارهای اشتباه قبلی همچنان توجه منفی نشان میدهند که این خود سبب افزایش رفتار نادرست و ناکامی در درمان میشود.
تشخیص اختلالات در کودکان کاری تخصصی است و به صرف چرخیدن در فضای مجازی یا خواندن چند متن و پست در این مورد نمیتوان روی کودک برچسب مشکل یا اختلال خاصی را گذاشت؛ همانطور که بیماری جسمی را غیر متخصص با خواندن درمورد بیماری ها نمیتواند تشخیص دهد!
اگر والدین عزیز علائمی از یک رفتار نامناسب و یا اختلال در فرزند خود مشاهده کردند بهتر است قبل از هر پیش داوری و یا مشورت با اطرافیان و مطرح کردن مشکل فرزند خود بین اقوام، فامیل و آشنایان، به روانشناس متخصص کودک و نوجوان مراجعه کنند چرا که در بسیاری از موارد رفتارهای بچه ها از فرزندپروری والدین نشأت میگیرد و تنها با تغییر رفتار پدر و مادر، فرزند نیز بهبود خواهد یافت.

*کارشناس ارشد روانشناسی بالینی کودک و نوجوان