دشتستان بزرگ- هادی پاپری*: نکات مهم درباره چک به شرح زیر است:

۱):چک یک سند عادی اما درحکم اسناد لازم الاجـراسـت و بـه همـین خاطر برای وصول آن اجرای ادارات ثبـت اسناد و املاک را گذاشـته اند و در ایـن راه بایـد عین چک+گواهی عدم پرداخت به اجرای اداره ثبت محل ارائه نمود.
۲) دارنده چک کسی است که چک در وجه او صادر شده یـا قـائم مقـام قانونی آن و این اشخاص فقط میتوانند کتبا”دستور عدم پرداخت دهند آن هم به دلایل جزایی مندرج در ماده۱۴قانون صدور چک مثـل ادعـای مفقود شدن، جعل، سرقت و…نمایند و شخصی که دستور عدم پرداخت چـک را داد مکلف است اقامه دعوی نموده و گواهی خود را بـه بانک تسـلیم نمایـد وگرنـه بانـک بـه دسـتور عـدم پرداخت ترتیب اثر نخواهد داد.
۳) صدور چک بلامحل از جرایم قابل گذشـت اسـت و گذشـت شـاکی خصوصی قبل از صدور حکم قطعی، موجب موقوفی تعقیب می شـود امـا بعد از صدور حکم قطعی باشد یک سوم وجـه چـک بـه عنـوان جـزای نقدی به دستور دادستان از محکوم علیه به نفع دولت ضبط می شود.
۴) مرور زمان چک بلامحل از تاریخ صدور چک است.
۵) اگر شخصی به وکالـت از دیگـری چـک بلامحـل صـادر کنـد صـادر کننده چک و صاحب حساب مسئولیت کیفری دارند مگر اینکـه صـادر کننده ثابت کند که عدم پرداخت چک مستند به نماینـدگان بعـدی او بوده است اما در هر حال مسئولیت مدنی به طور تضامنی برعهده امضـاکنندگان جاری است.
۶) مدت زمان وصول چـک ظـرف شش مـاه از صـدور چک بـرای وصـول و ظرف شش ماه از تاریخ گواهی عدم پرداخت برای شـکایت و بعـد از یـکسال شکایت کیفری چک سـاقط می شـود، اما شـکایت حقـوقی و اجـرای اداره ثبت به قوت خود باقی است.
۷) شکایت کیفری در چک بلامحل با کسی اسـت کـه بـرای اولـین بـار چک را به بانک ارائه میدهد پس اگر شخصـی بـه وکالـت از دیگـری میخـواهد چک را برای او وصول نماید باید در ظهر چک تصـریح کنـد کـه مـن بـه وکالت از فلانی این را وصول میکنم تـا شـکایت کیفـری دارنـده چـک محفوظ بماند وگرنه شکایت کیفری ندارد.
۸) به کلیه دعاوی مربوط به چک بلامحل در دادسرا رسیدگی میشود اعم از ضرر و زیان و هزینه دادرسی، رسیدگی فوری و خارج از نوبت است.
۹) قرار تأمین موجود در چک قرار کفالت یا وثیقه است.
۱۰) چک تضمین شـده و مسـافرتی را نمی تـوان متوقـف کـرد مگـر بـه درخواست بانک صادر کننده که ادعای جعل نماید.
۱۱) اگر موجودی حساب صادر کننده در موعـد وصـول چـک کمتـر از مبلغ چک باشد بانک مکلف است به درخواسـت دارنـده چـک تـا مبلغ مندرج در حساب صادر کننده را پرداخـت و بـرای مـابقی بـاقی مانـده مبلغ چک گواهی عدم پرداخت را صادر کند.
۱۲) مجــازات چــک بــر حســب مبلــغ منــدرج در مــتن چــک تعــین می شود تا یک میلیون تومان حداکثر تا۶ماه حبس از۱ میلیـون تـا ۵میلیـون تومان ۶ماه تا۱سال حبس و از۵میلیون تومان به بالا ۱تا۲ سال حـبس + ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت۲سال
۱۳) اگر چک برای معـاملات نامشـروع (قاچـاق موادمخدر، مشروبات الکلی و قماربـازی) یـا ربـا صادر شود مشمول قانون صدور چک نمی شود.
۱۴) چکهایی که در ایران علیه بانکهای خارج کشور صادر میشود فقـط از لحاظ کیفری مشمول قانون چک ایران می شود.
۱۵) صدرو چک از حساب دیگری با شبیه سـازی امضـاء جعـل اسـت و بدون شبیه سازی امضاء کلاهبرداری است.
۱۶) در موارد ذیل صادر کننده چک قابل تعقیـب کیفـری نیسـت (جـرم نیست) اما حقوقی میتواند باشد:
الف)صدورچک بدون تاریخ(وعده دار)
ب)صدور چک سفید امضاء
ج)چنانچه در متن چک شرطی ذکر شده یا قیـد شـده باشـد کـه بابـت انجام معامله یا تعهد است.
د)صدور چکی که تاریخ واقعی صدور چک مقدم بـر تـاریخ واقعـی آن باشد.
۱۷) بانکها مکلفند کلیه حسابهای جاری اشخاصی که بـیش ازیـک بـار چــک بلامحــل صــادر کــرده انــد و تعقیــب آنهــا منتهــی بــه صــدور کیفرخواست شده را مسدود نموده و تا سه سال برای آنان حساب باز ننمایند.
*مــدرس دانشگاه