دشتستان بزرگ- سیده فاطمه موسوی*: سال ها پیش روانشناسی به اسم بندورا آزمایشی را برای بررسی یادگیری مشاهده ای طراحی و اجرا کرد، وی در این آزمایش کودکان را به دو گروه تقسیم نموده و برای هرکدام فیلمی به نمایش گذاشت. در فیلم گروه اول خرس عروسکی سفید رنگی توسط شخصی به شدت مورد ضرب و شتم قرار می‌گرفت و در فیلمی که برای گروه دوم نمایش داده شد خرس عروسکی توسط شخصی نوازش میشد. پس از آن به هر یک از شرکت کنندگان خرسی مشابه خرس عروسکی که در فیلم دیده بودند، دادند، مشاهده شد گروهی که ضرب و شتم را دیده بودند در بازی با عروسک خشونت به خرج میدادند و گروه دیگر با ملایمت و آرامش بیشتری به بازی می‌پرداختند. بنابراین بندورا یادگیری مشاهده ای را مطرح نمود و معتقد بود کودکان بسیاری از رفتارهای خود را از طریق مشاهده رفتار دیگران می آموزند که این مشاهده میتواند مستقیم یا غیر مستقیم باشد؛ در یادگیری مشاهده ای مستقیم کودک رفتار پدر و مادر با خودش را دیده و از آنها الگو میگیرد، مثلا زمانی که فرزندتان اشتباهی مرتکب می‌شود و او را کتک میزنید و یا بر سرش فریاد می‌کشید او هم می آموزد که موقع عصبانیت داد بزند و یا دیگران را کتک بزند.
در یادگیری غیرمستقیم کودک رفتار شما با دیگران را مشاهده کرده و از آن الگو میگیرد؛ مثلا زمانی که با همسرتان به آرامی گفتگو میکنید و یا وی را نوازش میکنید، فرزندتان نیز آرامش را از شما می آموزد.
هرگاه رفتاری از فرزندتان دیدید که باعث ناراحتی شما شد پیش از هر اقدامی به رفتارهای خود و سایر افرادی که فرزندتان با آنها در ارتباط است نگاهی بیندازید تا متوجه شوید که او دقیقا از شما که قهرمان زندگیش هستید الگو میگیرد. تلاش کنید قهرمانان خوبی برای سرمایه های زندگیتان باشید.
اگر در روابط زناشویی خود دچار مشکل هستید بهتر است برای رفع مشکلات به مشاور خانواده مراجعه کنید و در صورت ادامه دار شدن مشکلات وظیفه پدر و مادری را از وظیفه همسری جدا کنید؛ یعنی اگر با همسرتان سازگاری ندارید باز هم به خود اجازه بحث و دعوا با وی را در حضور فرزندانتان ندهید، وقت کافی و مفید برای بودن با فرزندتان بگذارید و سطح توقعتان را از او کاهش دهید.
کودکان از بازی های رایانه ای و نیز فیلم ها و کارتن هایی که می‌بینند هم به شدت الگو می‌گیرند، بازی هایی که روی گوشی خود نصب میکنید و یا کارتن ها و حتی اسباب بازی هایی که برای فرزندتان می‌خرید را با وسواس بیشتری انتخاب کنید تا ذهن فرزندتان همراه با آرامش بیشتری رشد کند.
رفتار و گفتارهای امروز شما، شخصیت فردای فرزندتان را میسازد پس در انتخاب لحظه به لحظه رفتارتان و کلمه به کلمه گفتارتان در حضور فرزندتان نهایت وسواس را به خرج دهید.

*کارشناس ارشد روانشناسی بالینی کودک و نوجوان