
ایمان چارکی امروزه صاحب نظران علم مدیریت منابع انسانی توجه زیادی نسبت به تعادل کار و زندگی دارند و در تمامی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، کارفرمایان سیاست هایی را اتخاذ نموده اند تا کارکنان به طور همزمان هم به کار خود و هم به مسئولیت های خانوادگی برسند. لذا پژوهش های زیادی در سراسر جهان در این زمینه صورت گرفته است که نشان می دهد اثربخشی کار پنج روزه و دو روز متوالی تعطیلی در هفته بسیار بیشتر است. بررسی گزارشهای جهانی نشان میدهد که ایران یکی از معدود کشورهایی است که تنها یک روز تعطیل هفتگی دارد. در بررسیهای منتشرشده در این زمینه نشان میدهد که از بین ۱۱۴ کشور مورد بررسی در کشورهای جهان، سه کشور فقط یک روز تعطیل یعنی جمعه و ۹ کشور فقط یک روز تعطیل یعنی یکشنبه را داشتهاند و سایر کشورها دو روز در هفته را به عنوان تعطیلات رسمی خود تعیین کردهاند. به عبارتی تقریباً ۹۰ درصد کشورهای جهان دارای ۲ روز تعطیلی در هفته هستند. همچنین در ۳۱ کشور مسلمان مورد بررسی، ایران تنها کشوری است که تعطیلات پایان هفته یک روزه دارد و این آمار نشان می دهد تعطیلات در ایران با اقتصادهای توسعهیافته تفاوتهای قابل توجهی دارد.

همچنین مقایسه تعداد تعطیلات در ایران با سایر جهان نشان میدهد که تعداد تعطیلات در ایران نه تنها بیشتر از این کشورها نیست، بلکه به واسطه تعطیلات پایان هفته یک روزه تعداد روزهای تعطیل تقویم ایرانی در حدود ۴۰ روز از میانگین جهانی کمتر است. شکافی که میتواند تا حدودی توضیحدهنده خلاقیت و بهرهوری کمتر در محیط تولید کشورمان در مقایسه با کشورهایی مانند ژاپن باشد. تفاوتی که در برخی از برآوردها حکایت از شکاف نگرانکننده ۷۰ درصدی بین بهرهوری هر کارگر ایرانی با هر کارگر در کشورهایی مانند آلمان و ژاپن دارد. سازمان بین المللی کار (ILO) نیز در گزارش خود با طرح مباحثی پیرامون لزوم کم کردن روزهای کاری هفته اعلام نموده است که کار زیاد باعث بیماریهای قلبی عروقی، اختلالات گوارشی و اسکلتی و همچنین از بین رفتن شادی و رضایت از زندگی میشود. سازمان بین المللی کار در اولین دلیل خود عنوان نموده است که که کار بیش از حد برای سلامتی شما بد است و باعث تهدید ایمنی و سلامت کارکنان و همچنین از بین رفتن شادی و رضایت از زندگی میشود و دلیل دوم نیز در خصوص لزوم کاهش روزهای کاری هفته عنوان کرده است که کار در قالب هفته کاری کوتاه تر می توان مشاغل با کیفیت تر و بهتری را انجام داد. یک مطالعه جدید نیز نشان داده که هفته کاری کوتاه تر، به طور مستقیم بر افزایش رضایت کلی از زندگی یا شادی نیروی کار تاثیرگذار است. همچنین عنوان شده کار کمتر می تواند برای محیط زیست نیز مفید واقع شود. صرفه جویی در مصرف انرژی، کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و در نهایت حرکت در مسیر اقتصاد سبز؛ مباحثی است که در زمینه کاهش روزهای کاری هفته و تأثیر آن بر سلامت محیط زیست مطرح است.

در پژوهشی نیز که در سال ۲۰۱۳ وزارت کار هنگ کنگ انجام داد، نتایج نشان می دهد دو روز تعطیلی مزایای برای کارکنان و کارفرمایان بدنبال خواهد داشت که از جمله این مزایا می توان به موارد زیر اشاره نمود:
مزایای کارکنان: ۱- کارکنان با دو روز در هفته استراحت در کنار خانواده خود می توانند در هنگام بازگشت به کار با روحیه تجدید شده و با احترام بیشتری کار کنند. ۲- کارکنان می توانند وقت بیشتری را برای خانواده هایشان صرف کنند و از آنها مراقبت نمایند و این می تواند به کارکنان در از بین بردن استرس از مقابله با تعهدات کاری و خانوادگی کمک کند. ۳- زمان سفر مسافران و هزینه های رفت و آمد داخلی و از محل کار را می توان کاهش داد. ۴- برای کارکنانی که تعهدات خانوادگی کمتری دارند، می توانند روزهای خود را برای مطالعات بیشتر و یا توسعه منافع خود استفاده نمایند.
مزایای کارفرمایان: ۱- بهبود بهره وری: کارکنان می توانند امور خانوادگی خود را در دو روز تعطیلی خود حل و فصل نموده و در زمان فعالیت در سازمان وقت بیشتر خود به کار اختصاص داده، به طوری که عملکرد و بهره وری افزایش یافته و رضایت مشتری نیز بدنبال خواهد داشت.
۲- کاهش نرخ بیکاری: باعث پایین آمدن نرخ فقدان ناشی از بیماری یا حوادث کار می گردد. زیرا کارکنان بعد از یک استراحت کافی می توانند مجدداً در محل کار حاضر شوند.
۳- افزایش رقابت سازمانی: به کارکنان فرصت داده می¬شود تا با مطالعات بیشتر به توسعه منافع سازمانی، بالا بردن کیفیت و رقابت سازمان کمک نماید.
۴- ارتقاء تصویر سازمان: می تواند تصویر سازمانی را به عنوان یک کارفرمای خوب افزایش دهد و در جذب استعدادها کمک نماید. در این پژوهش نشان می دهد در عین حال که ساعات کاری معقول می تواند برای حفظ ایمنی و سلامت شغلی کارکنان مفید باشد. کارفرمایان نیز می توانند کارکنان خود را در هر هفته به مدت دو روز برای استراحت خوب و مراقبت از خانواده هایشان اختصاص دهند و در نتیجه نه تنها کارکنان می توانند خانواده های سالم و هماهنگ را ایجاد کنند، بلکه سازمان ها نیز می توانند یک تصویر مثبت از خود ایجاد نموده و در نتیجه یک موقعیت برنده برای هر دو طرف ایجاد کنند. لذا کشورهای توسعه یافته معتقدند ساعات کار طولانی کارگران باعث افت بهره وری خواهد شد. بنابراین کاهش ساعات حضور در محیط های کاری می تواند منجر به افزایش انگیزه کارکنان، غیبت کمتر نیروی کار، کاهش اشتباهات و مسائلی از این دست شود. در ضمن در یک نظرسنجی که”دنیای اقتصاد” در سال ۹۵ منتشر نمود، عنوان کرد که از بین ۶۰ صاحبنظر اقتصادی، حدود ۹۵ درصد از آنها با دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته موافق بودهاند و مجدداً، ۹۵ درصد از آنها گفتهاند که تعطیل بودن روزهای شنبه در مقایسه با روزهای پنجشنبه مزیتهای بیشتری دارد. بنابراین تحقیقات علمی نشان میدهد که تعطیلات دو روزه در پایان هفته، باعث افزایش بهرهوری نیروی انسانی، تحکیم خانواده، حفظ سلامت شغلی، افزایش انگیزه کارکنان، کاهش اشتباهات، کاهش هزینه های دولت، صرفه جویی در مصرف انرژی، کاهش آلایندگی و … می گردد؛ موضوعی که در کشور ما با تقویم تعطیلات رسمی فعلی و پراکندگی و بینظمی آن، مشاهده نمیشود و این موضوع آثار زیانباری برای کشور دارد و به نظر میرسد ساماندهی تعطیلات رسمی امری ضروری در کشور است و هرچه زودتر، با طرحی جامع باید در این راستا گام برداریم. ذکر این موضوع نیز ضروریست که
بهروری پایین حال حاضر در ساختار اداری سازمان ها را باید در مسائل دیگر جستجو کرد؛ مسائلی همچون ضعف فرهنگ کار در جامعه، بروکراسی پیچیده اداری، تغییر مداوم مدیران، انتصاب مدیران ضعیف، عدم مسوولیت پذیری، نداشتن برنامه و هدف کوتاه و بلندمدت در بخشهای مختلف سازمان، فاصله زیاد قدرت در سازمان ها، گستردگی سلسله مراتب، فقدان نظارت مدیران بر روند انجام کار، چند شغله بودن افراد، اعمال تبعیض، فقدان ارزیابی عملکرد، بیتوجهی به نیازهای نیروی انسانی، فضای خسته کننده محل کار و اهمیت ندادن مسوولان به این مشکل ریشهای اشاره کرد. لذا انتظار می رود نمایندگان محترم مردم در مجلس شورای اسلامی و مسئولان ارشد دولت به این موضوع مهم که از دغدغه های اصلی سازمان ها است توجه نموده و برای رفع آن اقدام فرمایند.
دیدگاه ها