دشتستان بزرگ- سیده فاطمه موسوی: همه ی ما انسان ها برای زنده ماندن نیاز به آب، هوا، غذا و توجه داریم!
چشمانتان درست دیده، ما برای زنده ماندن علاوه بر آن سه نیازی که همیشه درموردش صحبت شده نیاز دیگری نیز داریم و آن هم توجه کردن و مورد توجه قرار گرفتن است.
نبود اکسیژن و غذا باعث مرگ ناگهانی می شود و کمبود یا نبود توجه مرگ تدریجی انسان را رقم می‌زند.
همه ی ما انسان از زمان تولد تا مرگ این نیاز را با تک تک سلول های بدنمان احساس می کنم و حتی به بعد از مرگ هم فکر می کنیم که مثلا آیا مراسم ختم من باشکوه برگزار خواهد شد یا نه؟ از من به نیکی یاد می شود یا نه؟
توجه، نیاز گمشده ی بچه های امروزی است، بچه هایی که بی رحمانه مورد بی توجهی یا توجه منفی قرار می گیرند، در نتیجه توجه مثبت غیرمشروط را نمی آموزند و در زندگی آینده خود دچار مشکل و سردرگمی می شوند، در دوست یابی و ازدواج با شکست مواجه می‌شوند و احساس تنهایی می کنند، افکار خودکشی و دیگر کشی به سراغشان می آید و برچسب افسردگی می خورند.
بیایید بخاطر فرزندمان هم که شده اگر خودمان توجه صحیح دریافت نکرده ایم، برای یادگیری توجه صحیح تلاش کنیم.
توجه انواع مختلفی دارد که هر کدام را با مثال برایتان توضیح میدهم. با خودتان روراست باشید و ببینید کدام نوع توجه را تا به حال بیشتر برای اطرافیانتان بویژه همسر و فرزندانتان استفاده کرده اید:
۱. مثبت و منفی
✓ توجه مثبت: رفتاری خوشایند از جانب شما که سبب می شود طرف مقابل احساس خوبی نسبت به خود پیدا کند.
✓توجه منفی: رفتاری ناخوشایند از طرف شما که سبب می شود طرف مقابل احساس بدی نسبت به خود پیدا کند.
۲. مشروط و غیرمشروط
✓ توجه مشروط: کلام و توجهی که همراه با شرط و شروط و اما و اگر باشد.
✓توجه غیرمشروط: بی قید و شرط دوست داشتن یا نداشتن شخصی، توجهی که صرفا بخاطر بودنش باشد فارغ از خوب یا بد بودن.
۳. کلامی و غیرکلامی
✓توجه کلامی: استفاده از کلام مثبت یا منفی نسبت به دیگران.
✓توجه غیرکلامی: کتک زدن، بوسیدن، بغل کردن و لمس کردن، جایزه گرفتن و هر چیز دیگری که‌ فارغ از کلام باشد.
پس بطور کلی انسان ها به ۸ شکل مختلف به هم توجه می کنند:
۱. توجه مثبت شرطی کلامی: اگر مشقاتو بنویسی دختر خوبی هستی، آفرین که وسایلتو جمع کردی، ممنون که حواست به داداش کوچیکت هست و…
۲. توجه مثبت شرطی غیرکلامی: حالا که غذاتو خوردی یه بوس به مامان بده، اگه مشقاتو بنویسی بهت جایزه میدم، چون اتاقتو مرتب کردی میبرمت پارک و…
۳. توجه مثبت غیرشرطی کلامی: یهویی و بی هیچ دلیلی به فرزندتان بگویید:« دوستت دارم، بهت افتخار می کنم، خدا رو شکر که تو مال منی، به زندگی من و بابایی رنگ و بو دادی، چقدر من خوشبختم که تو رو دارم و…»
۴. توجه مثبت غیر شرطی غیرکلامی: یکباره و بی هیچ دلیلی فرزندتان را ببوسید، بغل کنید، نوازش کنید،‌ بهش لبخند بزنید و…
۵. توجه منفی شرطی کلامی: باز نمره ات کم شد دختر بد، درساتو نخوندی پس دوستت ندارم، اتاقتو مرتب نکردی منم دیگه مامانت نیستم، باز لیوان رو شکوندی دست و پا چلفتی، چرا هرچی بهت میگم نمی‌فهمی پسر/دختر خِنگ، چون اسباب بازی هاتو جمع نکردی نمیتونی تلویزیون ببینی، چون غذا نخوردی نمیتونی بستنی بخوری و…
۶. توجه منفی شرطی غیرکلامی: چون خلاف میل شما عمل کرده کتکش می زنید یا بهش چشم غُره می‌رید و یا اخم می کنید و…
۷. توجه منفی غیرشرطی کلامی: بی هیچ دلیلی به بچه ها فحش بدین و یا گفتن عباراتی مثل تو احمقی، تو هیچی حالیت نیست، هیچ کاری رو بلد نیستی انجام بدی، مایه ی عذاب منی و…
۸. توجه منفی غیرشرطی غیرکلامی: بی دلیل به بچه ها اخم کردن، کتک زدن، نیشگون گرفتن، گاز گرفتن، زندانی کردن بچه ها توی اتاق و…
بهترین نوع توجه، توجه غیرشرطی و مثبت است، چه کلامی باشد و چه غیر کلامی و بدترین نوع، توجه غیرشرطی و منفی است، چه کلامی باشد و چه غیر کلامی. پس توجه مثبت غیرشرطی را همیشه داشته باشید، از توجه مثبت شرطی هنگامی که فرزندتان کار خوبی انجام می دهد استفاده کنید، توجه منفی شرطی را به شکل صحیح و فارغ از تحقیر، سرزنش، و مقایسه انجام دهید و تنها بگذارید فرزندتان نتیجه عملکردش را ببیند و در نهایت توجه منفی غیرمشروط را بطور کامل حذف کنید.
بی شک توجه مثبت غیرشرطی کلامی و غیرکلامی از عوامل مهم ایجاد عزت نفس در افراد است.
با خود تمرین کنید که به انسان ها و بویژه فرزندانتان بی قید و شرط و صرفا بخاطر انسان بودنشان توجه کنید.

*روانشناس بالینی کودک و نوجوان