دشتستان بزرگ-هادی پاپری: مبنای حقوقی دادخواست؛
اگر ملکی در اداره ثبت اسناد و املاک به صورت رسمی ثبت دفتر املاک نشده باشد قطعاً چنین ملکی فاقد سند ثبتی می باشد، حال اگر در مورد مالکیت اینگونه املاک اختلافی حاصل شود و شخصی که آن را خریده یا به هر نحوی از انحناء تملک نموده باشد بخواهد مالکیت خود را اثبات نماید لازم است دعوایی به خواستهٔ اثبات مالکیت در مرجع قضایی محل وقوع ملک مطرح نماید.
دادگاه با توجه به دلائل و مستندات خواهان نظیر تصرفات مالکانه در ملک مبحوث عنه، ارائه مبایعه نامهٔ عادی نسبت به مبیع ابتیاعی، شهادت شهود در صورتی که مالکیت خواهان را احراز کند حکم به اثبات مالکیت وی صادر می نماید.

طرفـین دعـوی:
در دعوای اثبات مالکیت خواهان کسی است که به نحوی ادعای مالکیت ملک را دارد و خوانده کسی است که ملک ثبت نشده را به خواهان فروخته است و چنانچه ایادی قبلی نیز داشته باشد باید علاوه بر بایع (فروشنده) تمام ایادی قبلی نیز طرف دعوی قرار گیرند.

مـرجع صالح بـرای رسیدگی؛
دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول در دادگاه محلی که ملک در آن حوزه واقع شده است رسیدگی می‌شود.

برخی نکات کلیدی مرتبط با دعوی اثبات مالکیت:
۱) خواسته اثبات مالکیت نسبت به املاک ثبت شده (املاک و اراضی دارای سند مالکیت ثبتی) قابل استماع نیست چرا که طرح دعوای اثبات مالکیت نسبت به ملکی که سند رسمی دارد برخلاف قانون ثبت بوده است و محاکم در این خصوص قرار عدم استماع دعوی صادر می نمایند،
بنابراین دعوای اثبات مالکیت زمانی مطرح می شود که ملک به ثبت نرسیده باشد و مالک بخواهد به مالکیت خود رسمیت ببخشد و از مزایای آن استفاده نماید.
۲) برای اثبات مالکیت الزامی به وجود مبایعه نامه و قرارداد نیست بلکه مالکیت ممکن است به اشکال مختلف منتقل شده باشد به عنوان مثال مالکیت ملک ممکن است به صورت قهری و از طریق ارث به مالک منتقل شده باشد.
۳) در مورد ملک ثبت نشده ای که در تصرف شخص دیگری مدعی دعوای اثبات مالکیت می تواند دعوای اثبات مالکیت و خلع ید را به صورت همزمان مطرح نماید.
*مـــــدرس دانشگاه