دشتستان بزرگ : تل در آذری میوه‌ای از خانواده خربزه شبیه گرمک است که عطر و بوی خوشی دارد داخل آن خیلی شیرین شبیه عسل و عطر خاصی دارد و پوست آن سبز رنگ است، ولی موقع رسیدن پوستش هم نارنجی میشود طوری که وقتی روستایی‌های اذری از تل حرف می‌زدند از عطر و بوی این میوه در فاصله صد متری از محل کشت می‌گفتند.

به گزارش  دشتستان بزرگ؛ کمبوزه نیز میوه کال و نارس میوه‌هایی نظیر خربزه، طالبی و گرمگ است که گرد و کروی به رنگ سبز تیره مایل به نقره‌ای و دارای گوشتی ترد و لطیف با بوی خوش و مزه‌ای ملایم مانند خیار می‌باشد که بیشتر در فصول بهار و تابستان وجود دارد کمبوزه میوه‌ای است که طبع سرد و خشکی دارد.

آیا می‌دانید کمبزه چیست؟

کُمبزه میوه‌ی کال و نارسِ میوه‌هایی مانند خربزه، طالبی و گرمگ است که گِرد و کُروی به رنگ سبز تیره مایل به نقـــره‌ای و دارای گوشتی تُرد و لطیف بــا بوی خـوش و مزه‌ای ملایم مانند خیار است که بیشتر در فصول بهار و تابستان وجود دارد.
اما ربطش به ضرب المثل «بزک نمیر بهار میاد.
کمبزه با خیار میاد!» چیست؟
راستش، کمبزه در این مثل، همان است که گفتیم؛ این میوه در بهار به بازار می‌آید.
ولی کاربرد این مثل برای منظور دیگری است و وقتی کسی بخواهد دیگری را با وعده دور و دراز و با زبان شیرین از سر وا کند، این مثل را به کار می‌برد. منظور این مثل، به چیزی دور و باطل وعده دادن است!
درست مثل این که به بز بیچاره علوفه ندهند و بگویند تا بهار صبر کن و از گرسنگی نمیر، در عوض کمبزه و خیار تازه که در بهار سبز می‌شود و به بازار می‌آید برایت می‌خرم تا بخوری!
خب بز بیچاره چه جوری صبر کند و از گرسنگی نمیرد؟ این وعده بی فایده است!

تاریخچه محصول

تا به حال گونه وحشی خربزه و طالبی را پیدا نکرده اند و عقیده کلی بر این موضوع برای این اساس است که منبع اولیه خربزه و طالبی آسیا می‌باشد و، چون شاهدی بر کاشت آن در زمان‌های قدیم وجو ندارد، احتمالاً در زمان‌های قدیم کشت نمی‌شده.

در ابتدا اسم طالبی در اروپا در سال ۱۳۸۸ میلادی به وسیله وایکلیف برده شده است که از آن به عنوان میوه خوراکی نام برده شده است. به نظر متخصصان طبقه بندی گیاهی منبع اولیه طالبی و خربزه به شکل کنونی کشور ایران و قفقاز و کشور‌های همسایه ایران بوده است.

نظریه دیگر درباره‌ی این میوه‌ها بر این اساس می‌باشد که دانشمندانبر این عقیده می‌باشند که گونه‌های مختلفی در آسیا و آفریقا به طور مجزا پدیدار گشته. نظر هوکر بر این می‌باشد که گونه و رقم‌های اهلی طالبی و خربزه از یک رقم وحشی به نام کوکومیس تریگونوس که در ایران نیز موجود است به وجود آمده است. این گونه در ایران و هندوستان و از آنجا به مالایا تا نواحی شمال استرالیا می‌روید. حال در چه لحظه‌ای از تاریخ طالبی و خربزه معمولی پدیدار گشته اند معلوم نیست.

مطالعه تحقیقات موجود نشان می‌دهد مراکز ثانوی طالبی و خربزه در هندوستان، ایران، جنوب روسیه و چین بوده است. برای نمونه ژن عامل مقاومت به بیماری سفیدک طالبی اکثراً در نمونه‌هایی که از هندوستان جمع آوری شده دیده شده است.

دکاندول معتقد بود که مرکز اولیه طالبی و خربزه آفریقا می‌باشد. زیرا که چندین شکل مختلف این گونه‌ها در آفریقا مشاهده شده و به عنوان گونه مجزا تشخیص داده شده اند. نادین عقیده دکاندول را تأیید کردکه این رقم‌های وحشی والدین اولیه رقم‌های اهلی کنونی هستند، زیرا این‌ها درکشور‌هایی دیده شده اند که فاصله بین آن‌ها بسیار زیاد است، مانند نواحی جنوب آسیا و مناطق حاره. در حقیقت اختلاف آب و هوا و دما باعث به وجود آمدن این رقم‌ها گشته است.

کُمبزه

کمبوزه از خانواده کدوییان است و یکی از محصولات با ارزش در اکثر کشور‌های جهان می‌باشد.

کمبوزه میوه‌ی کال و نارسِ میوه‌هایی نظیر خربزه، طالبی و گرمگ است که گرد و کروی به رنگ سبز تیره مایل به نقره‌ای و دارای گوشتی ترد و لطیف با بوی خوش و مزه‌ای ملایم مانند خیار می‌باشد که بیشتر در فصول بهار و تابستان وجود دارد.

تاریخچه محصول تا به حال گونه وحشی خربزه و طالبی را پیدا نکرده اند و عقیده کلی بر این است که منبع اولیه خربزه و طالبی آسیا است و، چون شاهدی دال بر کاشت آن در زمان‌های قدیم موجود نیست، احتمالاً در زمان‌های قدیم کاشت نمی‌شده است.

برای نخستین بار اسم طالبی در اروپا در سال ۱۳۸۸ میلادی به وسیله وایکلیف برده شده که از آن به عنوان میوه خوراکی یاد شده است.

به نظر متخصصان طبقه بندی گیاهی ناحیه اصلی و منبع اولیه طالبی و خربزه به شکل کنونی کشور ایران و قفقاز و کشور‌های همسایه ایران است.

نظریه دیگر دانشمندان طبقه بندی گیاهی بر این است که گونه‌های مختلف در آسیا و آفریقا به طور مجزا پدیدار گشتند.

نظر هوکر بر این است که گونه و رقم‌های اهلی طالبی و خربزه از یک رقم وحشی به نام کوکومیس تریگونوس که در ایران نیز موجود است به وجود آمده است.

این گونه در ایران و هندوستان و از آنجا به مالایا تا نواحی شمال استرالیا می‌روید.

حال در چه لحظه‌ای از تاریخ طالبی و خربزه معمولی پدیدار گشته اند معلوم نیست.

مطالعه تحقیقات موجود نشان می‌دهد مراکز ثانوی طالبی و خربزه در هندوستان، ایران، جنوب روسیه و چین بوده است.

برای نمونه ژن عامل مقاومت به بیماری سفیدک طالبی اکثراً در نمونه‌هایی که از هندوستان جمع آوری شده دیده شده است.

دکاندول معتقد بود که مرکز اولیه طالبی و خربزه آفریقاست.

زیرا که چندین شکل مختلف این گونه‌ها در آفریقا مشاهده شده است و به عنوان گونه مجزا تشخیص داده شده اند.

نادین عقیده دکاندول را تأیید کردکه این رقم‌های وحشی والدین اولیه رقم‌های اهلی کنونی هستند، زیرا این‌ها در کشور‌هایی دیده شده اند که فاصله بین آن‌ها بسیار زیاد است، مانند نواحی جنوب آسیا و مناطق حاره.

در حقیقت اختلاف آب و هوا و دما باعث به وجود آمدن این رقم‌ها گشته است.

خواص کمبوزه

کمبوزه در بسیاری از موارد، خواص میوه رسیده خود را داراست.

کمبوزه دارای طبع سرد و خنک است.

کمبزه، کنبزه، کالک و کمبیزه از دیگر اسامی کمبوزه است.
بزک نمیر، بهار می‌آد؛ کمبوزه با خیار می‌آد. ضرب المثل مشهوری در مورد کمبوزه است.

در آذربایجان نیز نوعی خیار به نام کالک یا گیرا (خیارچه؛ خیرچا) گرد یا کشیده و بیضی یا کمبوزه عمل میاید که به مصرف خوراکی و بورانی و ترشی و آش … می‌رسد.

کمبوزه، کمبزه، کنبزه یا کالک مرحله کال میوه‌هایی مثل طالبی، گرمگ و خربزه را می‌گویند که مزه‌ای شبیه خیار و ظاهری گرد و بیضی و یا کروی دارد. در آذربایجان به آن شاماما میگویند.

از همین کالک‌ها یا گرا و خیرچا ترشی هم درست میکنند.

به صورت درسته یا خرد شده داخل سرکه و فلفل و نمک و ادویه ریخته و با سبزی‌های معطر یا بدون آن ترشی درست میکنند.

بورانی کمبزه

بورانی کمبزه یک غذای گیاهی در استان آذربایجان است و بیشتر در مراغه طبخ می‌شود.

در مراغه به این میوه ”خیرچا ” (خیارچه) گفته میبشود.

مواد لازم

چند عدد کالک یا کمبزه
خیار‌های خوراکی سبز و زرد و کمبوزه و چنبر و کالک (گرا)
دو عدد گوجه فرنگی خرد شده یا چند عدد مینیاتوری
۱/۴ پیمانه برنج
سیر رنده شده ۲ حبه
رب گوجه فرنگی ۱ ق غ
پیاز داغ خلالی عسلی، ترد و خوشرنگ
نمک و فلفل
عصاره مرغ یا گوشت برای آش و سوپ
زردچوبه
ماست تازه و مقداری پودر گلسرخ برای روی غذا

طرز تهیه:

* ابتدا کالک‌ها را شسته و پوست بگیرید سپس به دلخواه خرد کنید و آن‌ها را فقط کمی با روغن تفت دهید.
* بعد با عصاره گوشت یا مرغ همراه با پیازداغ و برنج خیس شده بپزید.
* کالک یا کمبوزه مانند کدو زود می‌پزد.
* در انتهای مرحله پخت به آن رب گوجه و سیر را هم اضافه کنید.
* نمک و فلفل و ادویه دلخواه را اضافه کنید.
* اجازه دهید تا جا بیفتد و آبدار نباشد. هنگام سرو با ماست و پودر گلسرخ تزیین کنید.
* گلسرخ طبیعت سرد غذا را خنثی میکند.
* غذا را میتوان با نان تازه سرو کرد.

نوش جان!

نکته: میتوانید برنج نریزید. ولی برنج کمی به بورانی غلظت میدهد.

برای غلظت دادن میتوان مقداری حدود ۲ ق غ آرد ساده را تفت داد و با روغن سرخ کرد و با عصاره مرغ یا گوشت سس تهیه کرد و به آن اضافه کرد.

در صورت تمایل میتوانید سیب زمینی هم خرد کرده و تفت دهید و به خوراک اضافه کنید.

کوفته قلقلی هم میتوان به این خوراک استفاده کرد.

برخی برای دادن غلظت به برانی یا بورانی‌ها و این بورانی از مقدار کمی بلغور خیس شده و پخته استفاده میکنند.